Pytajnik stosujemy:
1) na końcu zdań pytających:
– rzeczywistych, czyli tzw. samoistnych, np. Która godzina?
– wyrażających: niepewność, np. Co robić?; zdziwienie, np. Już idziesz?; oburzenie, np. Jak ci nie wstyd tak mówić?; prośbę, np. Możesz posprzątać swój pokój?; łagodny nakaz, np. Czy możecie przestać tak krzyczeć?; ironię, np. Naprawdę wierzysz w te bzdury? (wyrażaniu ironii mogą służyć również tzw. pytania retoryczne, czyli pytania, na które pytający nie oczekuje odpowiedzi);
2) na końcu zdań pytajnych rozłącznych, np. Odrobiłeś już lekcje czy jeszcze nie?
3) w zdaniach złożonych, w których zdanie pytające jest zdaniem nadrzędnym, np. Co byś zrobił, gdybyś stracił wszystkie oszczędności?
4) w zdaniach złożonych współrzędnie, w których drugie zdanie jest pytajno-przeciwstawne (zaczyna się od: ale czy, ale jak, ale co itp.), np. Uczy się bardzo dobrze, ale czy na pewno zda ten egzamin?
5) do oznaczenia wątpliwości związanych z treścią poprzedzającego wyrazu lub zdania (znak zapytania jest wówczas ujmowany w nawias okrągły), np. Bitwa ta odbyła się w 1918 (?) roku.
6) do zastąpienia znaków oddzielających lub dwukropka (gdy dochodzi do zbiegu znaków, pytajnik pozostawiamy, a pozostałe znaki pomijamy), np. Uspokoisz się? Przestaniesz krzyczeć? Nareszcie cisza!
Połączenie pytajnika z wykrzyknikiem
Zdarza się, że pytajnik jest łączony z wykrzyknikiem:
1) umieszczenie wykrzyknika po pytajniku zwiększa emocjonalny charakter wypowiedzi, np. Dlaczego nie chcesz nawet spróbować?!
2) umieszczenie pytajnika po wykrzykniku może z kolei oznaczać emocję, zdziwienie lub zakwestionowanie zdania wykrzyknikowego, np. Myślisz, że się pomyliłam!?
Komentarze